Het is buitengewoon ouderwets dat iemand via overerving een bijzondere positie in de maatschappij verwerft. De richting van de afgelopen eeuwen was de juiste: landen kregen een grondwet, de scheiding der machten werd een feit en onderdanen van de koning werden burgers in een democratische staat. In die tijd is veel vooruitgang geboekt, maar inmiddels stagneert de ontwikkeling naar een maatschappij waarin iedereen - op papier - gelijk is. Niet zoals nu: de koning is de eerste onder de gelijken.

Ceremoniële rol

„Tussen ons en een koning die zijn macht misbruikt, staan in feite alleen goede manieren. Dat is voor het recht niet genoeg”, betoogde de advocaat van Vereniging Republiek, Ewout Jansen. Daarin heeft hij gelijk. Nederland heeft het geluk dat Willem-Alexander een vriendelijke kerel is die zijn rol als moderne koning lijkt te begrijpen. Maar wat te doen wanneer Amalia (of een van haar nakomelingen) de troon bestijgt en wel haar stempel op de maatschappij wil drukken? Als ze vindt dat ze een grotere taak toekomt dan alleen een ceremoniële rol.

Er is genoeg democratische steun voor het koningshuis en zo lang het volk het wil, zal er een koning zijn. Dat neemt niet weg dat de republikeinen een rol van betekenis kunnen spelen. Want dat de koning door het parlement goedgekeurde wetten moet ondertekenen en dat de rechter straft ’in naam van de koning’, laat zien dat het ongekozen staatshoofd (onbedoeld) meer invloed heeft dan past bij een ceremoniële functie.

Portret van Willem-Alexander

Zelfs het portret van Willem-Alexander hangt in de rechtbank aan de muur, óók als de koning zelf voor het hekje moet verschijnen. „Je loopt de rechtszaal in en daar hangt pontificaal een portret van je tegenstander aan de muur. Ja, dan sta je wel meteen met 3-0 achter”, zei de advocaat treffend.

De republikeinen gaan in hoger beroep bij het Gerechtshof Den Haag en dat is logisch. Het rechtsysteem moet onpartijdig zijn. Elke schijn van afhankelijkheid doet daar afbreuk aan.

reageren? r.hazenoot@mediahuis.nl