Voor wie nog nooit geluisterd heeft naar een van zijn werken raad ik ’Les pêcheurs de perles’ aan, wat mij betreft misschien wel de mooiste opera ooit geschreven. Maar ’Carmen’ is wonderschoon, ik denk dat ik deze opera al zeker een keer of vijf live gezien heb, in amateuristische dan wel professionele uitvoeringen, en al die keren vond ik het prachtig, Daarnaast heb ik in mijn platenkast verschillende uitvoeringen staan die adembenemend zijn, onder meer in een uitvoering met Jesse Norman die de rol van Carmen wat mij betreft onovertroffen vertolkt.

Ik voel me ook altijd een beetje Carmen. Onafhankelijk, vrij, zelfstandig, slim en sexy. Dus mijn verwachtingen waren hooggespannen en nog voordat de ouverture klaar was, zat ik al met tranen in mijn ogen en kippenvel over mijn hele lijf te wachten op de eerste noten van het koor.

Het libretto is gebaseerd op de gelijknamige novelle ’Carmen’ uit 1845, geschreven door Prosper Mérimée, een Franse intellectueel die overigens geen grote gevoelens van gelijkwaardigheid voelde ten opzichte van het vrouwelijk geslacht. En ik begrijp ook wel dat je zo’n opera moet zien in zijn tijd, met de toen heersende maatschappelijke werkelijkheden, normen en waarden, maar toch, het leek wel alsof ik van de week de opera voor de allereerste keer écht hoorde en nu pas begreep. In plaats van schoonheid, genoegen, vervulling en genot voelde ik met toenemende kracht irritatie, onrust, ongemak en woede.

In het kort: Carmen, een slimme, vrijgevochten vrouw, die niemands eigendom is of wil zijn, wordt vermoord door haar jaloerse en tot wanhoop gedreven man, want o wee Carmen, deze sexy, losbandige dame blijkt het te menen wanneer zij aangeeft dat ze geen bezit van de ander is. We zien gedurende de drie en een half uur durende voorstelling een aaneenschakeling van clichématige karakters. De slet (Carmen), de heilige (het wél brave meisje Micaëla) , de onmachtige en afgewezene (Don José) en de bink (Escamillo), Carmens grote liefde. We leven toe naar het onvermijdelijke hoogtepunt wanneer Don José femicide pleegt door haar met messteken om te brengen. En hoe kan het dat ik ondanks het indrukwekkende decor, de geweldige solisten die de sterren van de hemel zingen, een bloedstollend koor, perfecte figuranten en een steengoed orkest, vooral teleurstelling voel.

Hoezo wordt Carmen neergezet als een wispelturige, losbandige, door seks gedreven slet? Waarom zien we niet een sterke vrouw die zich bewust is van haar schoonheid en intellect en intrinsiek recht heeft op zelfbeschikking? Onder het daverende applaus wordt de levenloze Carmen weggedragen en het lukt me niet om te klappen. Ik kan alleen maar denken aan al die Carmens die zijn vermoord vanwege hun vrouw-zijn en veeg een traan weg.