Welk woord wordt de opvolger van eerdere winnaars als ’selfie’, ’sjoemelsoftware’ ’treitervlogger’ en ’boomer’? Vorig jaar trok ’anderhalvemetersamenleving’ met 29,8 procent van de stemmen de meeste steun. De opzet is heel simpel: iedereen kon tot afgelopen maandag nieuwe woorden van 2021 insturen. Het team van Van Dale nomineerde de afgelopen week vijftien nieuwkomers in ons taalgebruik voor de laatste selectie.

Het is niet verwonderlijk dat de meeste nieuwe woorden samenhangen met de een ’jong’ verschijnsel als de pandemie. Opvallende - virusvrije - buitenstaanders zijn de woorden ’gevoeligheidslezer’ en ’intimitetsvacuüm’.

Even om bij te praten: een ’gevoeligheidslezer’ is een redacteur bij een uitgeverij die een manuscript vóór publicatie doorleest op mogelijk aanstootgevende passages of politiek incorrecte uitspraken. Het woord dook op na gedonder over een gedicht van Amanda Gorman dat was vertaald door Marieke Lucas Rijneveld. Was dat wel in de haak? Om het rumoer de kop in te drukken beweerde de uitgeverij dat ze een ’gevoeligheidslezer’ zouden laten meelezen.

Taalvondst

Het woord ’intimiteitsvacuüm’ leerden we kennen dankzij Marco Borsato, die de term gebruikte in interviews over zijn wankelende huwelijk. Het woord wees erop dat de zanger en zijn vrouw geen lichamelijk contact meer hadden. Een taalvondst van Borsato?

Nee,’intimiteitsvacuüm’ is een uit het Engels vertaalde therapeutenterm (intimacy vacuum) die vaker van stal komt als verzachtende verklaring voor avontuurtjes buiten de deur.

Wat zijn de favoriete nieuwe woorden van taalkenners?

Voor Frits Spits, presentator van het radioprogramma ’De Taalstaat’ springen er drie kandidaat-winnaars uit: „’Boosterprik’ is naar mijn idee typerend voor het afgelopen jaar: het jaar waarin we twee keer gingen prikken en waarin bleek dat dat nog niet genoeg was. Het opvallende aan het woord is ook dat het is samengesteld is uit een Engels en een Nederlands woord. Ook ’prikspijt’ vind ik mooi. Dat komt omdat je het op twee manieren kunt uitleggen. Het laat zien hoe we spelen met taal en dat we het gebruiken zoals het ons uitkomt. Maar vraag je me wat het mooiste woord is, dan zeg ik ’gevoeligheidslezer’. Daar zit emotie achter. En het heeft ritme.”

Carry Slee uit Bergen is schrijfster van zo’n negentig boeken waarvan ruim vijf miljoen exemplaren zijn verkocht. Zonder aarzeling kiest ze voor het woord ’gevoeligheidslezer’. „Zeker in deze tijd, die neigt naar individualisme en minder persoonlijk contact, is gevoel een groot goed. Gevoeligheidslezer is daarom een mooi woord. Ik zie zo’n lezer als ambassadeur van respect. Wat zou het fijn zijn als er zo’n filter van gevoel op het internet zat. Nu zie je dat mensen elkaar op sociale media de ergste dingen toewensen, dingen zie ze elkaar in het gezicht nooit zouden zeggen. Mag er daarom op internet asjeblieft een gevoeligheidslezer meekijken?”

Boosheid

Joris Brussel was stadsdichter van Velsen, Beverwijk en Alkmaar. „Alliteraties klinken zo lekker’’, zegt hij. ,, Daarom ben ik gek op woorden als ’vaccinatievoordringer’ en ’prikpolarisatie’. Dat zijn cadeautjes voor de taal. Maar tegelijk vind ik het vreselijk dat we te maken hebben met een verschijnsel als ’prikpolarisatie’. Want door die discussie over prikken of niet komen groepen tegenover elkaar te staan. Door die boosheid over en weer en raken mensen elkaar kwijt. Daarom ben ik blij met zo’n woord als ’gevoeligheidslezer’. Want zo’n term brengt mensen bij elkaar. En dat hebben we hard nodig.”

Meestemmen op het woord van het jaar kan tot maandag 20 december op woordvanhetjaar.vandale.nl/nl. Een dag later wordt de uitslag bekendgemaakt.