,,Mensen zeggen vaak: Stef, wat een rotleven heb jij gehad. Maar ik heb een prachtig leven.”

Rijzige gestalte, sonore stem, die een schat aan levenservaring verraadt. Stef Bertina (62) vertelt rationeel zijn roerige levensverhaal.

We zitten in de yogaruimte van Viore, het centrum voor mensen die leven met kanker. Het is voor Stef Bertina zijn tweede huis. Behalve lid van de patiëntenraad van het Antoni van Leeuwenhoek (AVL) en enthousiast promotor van Viore.

Maar Bertina is ook ‘doelgroeper’, zoals hij het uitdrukt. In 2008 hoort hij dat hij darmkanker heeft. Hij wordt twee keer aan z’n dikke darm geopereerd, en één keer aan z’n endeldarm. ,,Toen bleek ik ook nog prostaatkanker te hebben.”

Na alle tegenslagen die hij meemaakt, is zijn mentale veerkracht ongebroken. ,,Ik probeer alle nare dingen die op me afkomen, om te buigen in iets positiefs.” Hij deed mee aan de Viore-cursus ‘Schrijven helpt’ en stelde zichzelf de vraag: ,,Ben ik eigenlijk wel wie ik wilde zijn?” Het antwoord is volmondig ‘ja’, zo ontdekte hij.

Anderen over een drempel helpen, dat is zijn kracht en drijfveer. ,,Ik ben een sociaal wezen. In m’n eentje ben ik niet functioneel. De grootste klap was niet dat ik te horen kreeg dat ik kanker had, maar dat ik moest switchen tussen het altijd klaar staan voor een ander en zelf hulpvragend te zijn.”

Ook al gaat het hem niet voor de wind, de 62-jarige Huizer geniet nog volop van het leven. ,,Ik heb plezier met mijn tennismaten en maak graag een fietstochtje. Daarnaast besteed ik veel uren aan Viore en aan het AVL. Het opkomen voor en omgaan met mijn lotgenoten schenkt me veel voldoening.”

Stef Bertina groeit op in een katholiek gezin in Amsterdam en krijgt onderwijs van de jezuïeten. Na het gymnasium B volgt hij de HBO-opleiding Boekhandel en Uitgeverij. ,,Ik wilde uitgever worden.” Na enkele jaren ervaring te hebben opgedaan bij boekhandels in Nijmegen en Voorschoten treedt hij in dienst van de Nederlandse Boekverkopersbond, waar hij een adviesbureau opricht om een bijdrage te kunnen leveren aan de professionalisering van het boekenvak. ,,Ik heb daarvoor succesvolle modellen ontwikkeld.’’

Dat blijft niet onopgemerkt. Als het Centraal Boekhuis in Culemborg, de grootste boekdistributeur van Nederland, in zwaar weer terecht komt, krijgt hij het verzoek of hij daar als commercieel directeur orde op zaken wil stellen. De ‘litercomponent van Bertina’ wordt een begrip in de uitgeverswereld. ,,Dat hield in dat het volume van een boek onderdeel werd van de distributiekosten.’’ Acht jaar lang werkt hij zich als directeur van het Centraal Boekhuis ‘het apezuur’. ,,Toen ik stopte was het marktaandeel van 35 naar 85 procent gestegen.”

Rampspoed

Alle energie ten spijt, zijn privéleven liep een stuk minder rooskleurig. De rampspoed loopt als een rode draad door zijn leven. Zonder zich er over te beklagen. Dat ligt niet in zijn aard.

Zijn eerste huwelijk, met Coos, brengt hem ‘drie schatten van kinderen, waarvan ik zielsveel hou’. Al op z’n 22ste wordt hij vader. Maar na zeven jaar is het gedaan met hun huwelijk.

Hij wordt verliefd op Nanny, die net als hij gepokt en gemazeld is in het boekenvak. ,,Een slimme en zeer zelfstandige vrouw. Maar niet zo lang nadat we getrouwd waren, werd ze ziek. We wisten eerst niet wat er aan de hand was, later bleek dat ze multiple sclerose (MS) had. Dat was voor haar een mokerslag. Zij wilde onder geen beding als een kasplantje in een rolstoel eindigen.’’

,,En in die tijd, ik praat over 1990, was euthanasie nog niet toegestaan. We zijn toen in contact getreden met een voorloper van de NVVE om mogelijke scenario’s te bespreken. We leefden heel intens tijdens haar ziekteproces. Nanny gaf op een zeker moment aan dat ze graag nog een paar maanden vooruit wilde, maar vroeg of ik haar wilde helpen haar leven te beëindigen als het ondraaglijk zou worden en ze het zelf niet meer zou kunnen. Ik stemde daarin toe.’’

,,Het moment van afscheid kwam al snel. Ze had helse pijnen en tremors, die steeds erger werden. Toen het moment nabij was, hebben we een toer gemaakt langs vrienden en familie en met een goed glas op de liefde afscheid van hen genomen. Wij hadden met de voorloper van de NVVE een door hun bedacht protocol doorgesproken. Ik heb voor haar meer dan honderd tabletjes moeten vijzelen. Onderwijl sprak ik mezelf toe: ‘Je bent geen moordenaar’. We hebben de poeder gemengd met een vlaflip. Het duurde een uur voordat ze buiten bewustzijn raakte. Dat uur was één van de mooiste van mijn leven. De pastor in de Domkerk zei tijdens de afscheidsdienst dat hij een liefde had meegemaakt die over de grenzen van de dood heen reikte.”

,,Nanny had tegen mij gezegd: je moet niet alleen blijven. Denk eens aan Annette. Dat was haar beste vriendin. Een half jaar later waren we getrouwd. Ik heb met Annette een paar superjaren gehad. Maar ze kreeg ernstige ‘psychische problemen’. Het bleek een voorbode van ALS. Daarna is het snel met haar gegaan. Ik werd voor de tweede keer weduwnaar.’’

Weer getrouwd

,,Omdat ik niet in mijn eentje wil functioneren, ben ik opnieuw getrouwd, dit keer met Henriëtte, een alleenstaande moeder met puberdochter. Henriëtte kreeg al gauw allerlei problemen als gevolg van cosmetische chirurgie en daarna borstkanker, vermoedelijk als gevolg van lekkende siliconenimplantaten. Vorig jaar heeft ze haar verhaal verteld in De Wereld Draait Door, waar ook minister Schippers was. Henriëtte is nu strijdster tegen misstanden in de cosmetische chirurgie en ik zet mij als ervaringsdeskundige met hart en ziel in voor mensen die leven met kanker.’’

,,Door alles wat mij is overkomen, ben ik ook financieel achteruit gekacheld. Ik heb ooit tonnen verdiend, nu word ik financieel gesteund door mijn zoon, wat ik verschrikkelijk en fantastisch tegelijk vind. Natuurlijk zijn er momenten waarop ik denk: waarom moet mij dit allemaal overkomen? Maar waar het uiteindelijk om gaat is dat je van betekenis kunt zijn voor je naasten. Daar ligt mijn kracht en die wil ik ten volle benutten.”

,,Die houding is niet zozeer vanuit religieuze overtuiging. Ik geloof wel in een vorm van reïncarnatie. Elk mens bestaat uit een verzameling moleculen. Als ik doodga, zal ik niet terugkeren. Maar mijn moleculen komen vrij in het heelal en zullen terugkeren in een ander levend organisme, een vuurvliegje bijvoorbeeld.’’

,,Hoe lang mij nog gegeven is, daar sta ik niet bij stil. Mijn moeder werd voorspeld dat ik honderd word, dus heb ik nog even te gaan. Natuurlijk heb ik ook mijn grens getrokken. Zolang ik Stef kan blijven, zal ik er zijn. Als ik geen Stef meer kan zijn, is de tijd gekomen om afscheid te nemen.”

Paspoort

Naam: Stef Bertina

Is: promotor van Viore

Geboren: 21 oktober 1951

Woont in: Huizen

Privé:Getrouwd met Henriëtte, drie kinderen uit eerder huwelijk.

Locatie foto: Nabij Viore, terrein Tergooi in Hilversum